Evangelium podle Jidáše aneb Druhý příchod Páně
Uladzimir Karatkěvič
Получить эту книгу или продать свою
ПерейтиЛучшая рецензия на книгу
27 августа 2024 г. 12:45
171
3 "Ты велик, ты мудр, ты Бог. До того времени, покуда мы возносим тебя. Ты нам нужен таким."
Очень жаль, но в этот раз с Короткевичем не срослось... После Владимир Короткевич - Дикая охота короля Стаха я полагала, что более высоко ценимый роман автора окажется ещё лучше. Но я совершила роковую ошибку: взялась за книгу перед отпуском, потом читала урывками, а дочитывала уже после, окончательно потеряв настрой. Так что скорее всего книга отправится в список на перечитывание когда-нибудь. Правда, придётся получше выбирать момент))). История о том, как бродячие актёры, волею судьбы и первого на белорусской земле иезуита, получают роли всамделишного Христа и его апостолов, вполне способна сразу выбить из седла человека верующего и сильно удивить человека советского, потому что такая вот тематика для 1966 года написания и 1972 года первой публикации - нечто невообразимое. К слову,…
Владимир Короткевич любил посещать Гродно и совершать долгие прогулки по историческим улочкам, как вспоминал сам писатель, во время одной из таких прогулок и зародилась у него мысль написать этот роман.
Более подробно о вкладе Гродно в мировую литературу в этой подборке.
Хрыстос прызямліўся ў Гародні — раман Уладзіміра Караткевіча. Раман складзены з 62 раздзелаў і быў надрукаваны ўпершыню па-руску ў 1966, па-беларуску — у 1972.
Раман прысвечаны падзеям беларускай гісторыі XVI стагоддзя. Яму папярэднічаў кінасцэнар "Хрыстос прызямліўся ў Гародні", які быў скончаны 31 сакавіка 1965 года. Да напісання рамана Караткевіча заахвоціла змешчаная ў "Хроніцы Белай Русі" Мацея Стрыйкоўскага згадка пра з'яўленне на Гродзеншчыне пры каралю Жыгімонце І самазванца, што "сабе прыпісаў і прыўлашчыў" Хрыстова імя, "шалбера па імю Якуб Мялшцінскі". Гэта раман-прытча, філасофскі роздум аб прызначэнні чалавека.
Як вынікае з эпіграфа, запісу з "Хронікі..." Стрыйкоўскага, падзеі, што апісваюцца ў рамане, павінны адбывацца на пачатку XVI ст., у гады праўлення Жыгімонта I Старога (1506—1548). Многія ж факты, прыведзеныя ў творы, сведчаць, што дзеянне адбываецца ў 20-30-я гг. XVI ст.: згадваецца Бона Сфорца, адзін з герояў рамана кардынал Лотр гаворыць пра выдадзеную Францыскам Скарынам Біблію і пра тое, што "вось трыццацёх год не мінула, як Калумб адкрыў Індыю" і інш.
Гэта раман пра лёс прадстаўнікоў самых розных класаў і праслоек. Пераважная большасць герояў народжаны фантазіяй пісьменніка. Выключэнне складае Кашпар Бекеш (1520—1579), беларускі мысліцель-антытрынітарый. У цэнтры — вобраз Хрыста — Юрася Братчыка, які звязвае ў адно цэлае ўсе сюжэтна-кампазіцыйныя лініі твора і вакол якога разгортваецца асноўнае дзеянне.
iнфармацыя з вiкiпедыi
"Хрыстос прызямліўся ў Гародні" - гэта нешта своеасаблівае, нават для творчасці Караткевіча. Калі ў яго іншых празаічных творах чытач знаходзіў філасофска-эстэтычнае асэнсаванне ўзаемаадносін Асобы і грамадства ў пэўны гістарычны час, нейкі своеасаблівы літаратурны злепак з гістарычнай матрыцы, то "Хрыстос…" вылучаецца паспяховай спробай мастацкага прачытання такога сусветна вядомага рэлігійна-духоўнага помніка, як Евангелле. Толькі талент Караткевіча, якому не падуладны правілы, прынцыпы, стрыманасць, толькі ён мог рашыцца на такую "звышзадачу"; толькі яму было пад сілу "сягаць у забароненае", за абсягі канкрэтнай рэчаіснасці, дзе пачынае ўладарыць дух, дзе гаворка ідзе аб незвычайным, крохкім, вельмі і вельмі далікатным". У выніку такога вось спалучэння фантазіі і рэальнасці, філасофіі і гісторыі, свецкага і рэлігійнага, зямнога і сакральнага і нарадзіўся нетрадыцыйны для беларускай літаратуры твор, нарадзілася "караткевічаўскае Евангелле" (В. Шынкарэнка).
Галоўны герой рамана Юрась Братчык (ён жа Гервасій Выліваха, ён жа Кала Бруньён, ён жа Тыль Уленшпігель) - гэта выключная асоба для той далёкай пары. Духоўны патэнцыял, душэўная актыўнасць, незвычайнасць паводзін гэтага чалавека вылучаюць яго сярод іншых. Мірскі шкаляр, для якога ў пачатку рамана вызначальным быў шлях авантурных прыгод, пад уздзеяннем сацыяльных абставін не толькі пачынае разумець сваю ролю ў жыцці народа, але і становіцца змагаром за яго шчасце. Спачатку бунтарства, а потым і спасціжэнне сутнасці свабоды, разуменне яе як найвялікшага зямнога шчасця, робяць Юрася ўпэўненым у сваіх дзеяннях, магутным і самаахвярным, здольным на рашучыя дзеянні, нават на самаахвярнасць, у імя свабоднага існавання простых людзей, якія жывуць побач з ім.
Усе вандраванні, прыгоды, "цудадзеянні" Братчыка-Хрыста не мелі б, на наш погляд, сэнсу, калі б побач з ім і яго апосталамі не было людзей з народа, не віравала жыццё ва ўсіх яго нягодах і радасцях. Менавіта народ стаў на шляху папскіх нунцыяў-лотраў, калі яны вялі гвалтоўнае акаталічванне беларусаў, менавіта простыя людзі, а не епіскапская гвардыя разбілі ўшчэнт атрады крымчакоў Марлора-хана, якія рабавалі беларускую зямлю, нарэшце, просты люд беларускі ўзняў паўстанне, захапіў Гародню і, хоць на некаторы час, зрабіў яе справядлівым горадам. Выпадковасць, падрыхтаваная голадам, нашэсцем, хцівасцю багатых і моцных, - зазначае У. Караткевіч, - зрабілася раптам заканамернасцю і прынесла праз некаторы час свой страшны, крывавы і велічны плён. Разуменне непарыўнай еднасці з народам выспявае ў Юрася Братчыка не адразу. Праходзіць пэўны час (ад выпадковай ролі Хрыста, часова дазволенай яму царквой, да вынашанага, асэнсаванага права быць мужыцкім богам), калі ён у размове з дамініканцам Басяцкім заявіць: "…Я галадаў іхнім голадам, і прагнуў, і мёрз, і памыляўся, і грашыў, і свят быў… Я не хачу быць ні з кім, акрамя гэтага народа, цяпер навекі майго. Я заслужыў гэтае права… Я гэта ўсё за іх… І калі яны - народ, то я - таксама. Вось апошняе слова" (VI, 376).
Аркадзь Русецкі. "УЛАДЗІМІР КАРАТКЕВІЧ: ПРАЗ ГІСТОРЫЮ Ў СУЧАСНАСЦЬ. БЕЛАРУСКІ ВАЛЬТЭР СКОТ"
Хрыстос прызямліўся ў Гароднi: Жыціе і ўзьнясеньне Юрася Братчыка — фільм кінастудыі «Беларусьфільм», зьняты ў 1967 годзе і адноўлены ў 1989 годзе. Сцэнар фільму зрабіўся асновай для раману Ўладзімера Караткевіча «Хрыстос прызямліўся ў Гароднi».
Толькі ў 1989 годзе фільм быў адноўлены і паказаны публічна.
Форма: роман
Оригинальное название: Хрыстос прызямліўся ў Гародні
Дата написания: 1966
Перевод: Václav Židlický
Язык: Чешский (в оригинале Белорусский)
Жанры: Исторические приключения
Кураторы
Рецензии
Всего 3127 августа 2024 г. 12:45
171
3 "Ты велик, ты мудр, ты Бог. До того времени, покуда мы возносим тебя. Ты нам нужен таким."
Очень жаль, но в этот раз с Короткевичем не срослось... После Владимир Короткевич - Дикая охота короля Стаха я полагала, что более высоко ценимый роман автора окажется ещё лучше. Но я совершила роковую ошибку: взялась за книгу перед отпуском, потом читала урывками, а дочитывала уже после, окончательно потеряв настрой. Так что скорее всего книга отправится в список на перечитывание когда-нибудь. Правда, придётся получше выбирать момент))). История о том, как бродячие актёры, волею судьбы и первого на белорусской земле иезуита, получают роли всамделишного Христа и его апостолов, вполне способна сразу выбить из седла человека верующего и сильно удивить человека советского, потому что такая вот тематика для 1966 года написания и 1972 года первой публикации - нечто невообразимое. К слову,…
8 сентября 2023 г. 21:50
370
5 Сильно и глубоко
Моя книга была издана в серии “Библиотека школьника” с пометкой “для старшего школьного возраста”, но в старшем школьном возрасте я в этой книге ничего не поняла и не восприняла. По крайней мере, сознательно. Хотя сейчас она вовсе не показалась мне сложной или заумно-философской.
Итак, в стране голод, низы не хотят жить по-старому, а верхи (городские и церковные) продолжают выкручиваться. И пришедший в город “Христос” оказывается в сложной ситуации: каждая сторона видит в нём свой интерес.
А кто он, этот Христос? Вроде как очевидно, что это мошенник, но его история оказывается удивительно похожа на библейскую; иногда он намеренно делает что-то, отсылаясь “к оригиналу”, но чаще события сами словно нарочно разворачиваются так, что невольно засомневаешься - может, это не похожая история, а та…