Рецензии на книги — Андрей Хаданович

Новая кніга Андрэя Хадановіча стала для мяне адным з найлепшых паэтычных зборнікаў мінулага года. А згодна з галасаванкай экспертаў ад Радыё Свабода — найлепшай кнігай паэзіі 2019 года. Зборнік складаецца з 55 арыгінальных вершаў і 5 перакладаў паэтычных твораў іншых аўтараў. Гэта новыя вершы, якія пісаліся з 2017 па 2019 гады, а таму адчуваецца ў іх пэўная актуальнасць. Ад гэтай кнігі пахне летам і сонцам. Тут вершы пра жнівеньскую спёку і мора, пра ластавак у небе і вецер у косах. Шмат у кнізе Беларусі, таму яна яшчэ і пра падарожжы, пра прыгажосць розных куточкаў нашай краіны. А найлепшы час для падарожжаў — гэта зноў жа лета. Ёсць і вершы пра каханне, якія таксама асацыююцца з бесклапотнымі летнімі днямі. Але чым далей, тым больш холаду і набліжэння зімовых свят, а заканчваецца кніга…

Калі я вучылася на філфаку, то прадмет "гісторыя замежнай літаратуры" ў мяне вёў менавіта Андрэй Хадановіч. Яго пары былі аднымі з самых яркіх і запамінальных за ўвесь перыяд навучання. Ён прасіў не звяртацца да яго "Андрэй Валер'евіч" і аддаваў перавагу больш прыемнаму "спадар Андрэй", мог сесці на парту, чытаў лекцыі не ўткнуўшыся ў паперкі (як многія іншыя выкладчыкі), дэкламаваў пасярод заняткаў вершы. А самае галоўнае — ён чытаў нам менавіта свае пераклады твораў замежных паэтаў. У гэтым зборніку змешчаныя творы 41 аўтара, перакладзеныя Хадановічам на беларускую мову з лацінскай, рускай, нямецкай, украінскай, французскай і іншых моў. У кнізе прадстаўленыя як вядомыя класічныя аўтары (Гарацый, Віён, По, Бродскі і іншыя), так і яркія сучасныя (Жадан, Коэн, Андруховіч). Хоць мяне не…

Цікавы факт: гэтая кніга стала першай у Хадановіча, аднак першае выданне «Листи з-під ковдри» выйшла не па-беларуску, а па-ўкраінску ў 2002 годзе (і толькі праз 2 гады з’явілася па-беларуску). Гэта не дзіўна, улічваючы блізкія сувязі паэта з украінскімі калегамі. Кнігу гэтую я чытала на працягу месяца перад сном па некалькі вершаў. Яны дзейнічаюць як добрыя супакаяльныя кроплі: прачытаў — і спі спакойна. Таму яшчэ больш сімвалічна, што пачынаецца зборнік вершам “Калыханка маладога літаратара”. У зборніку (у прынцыпе, і ва ўсёй творчасці) Хадановіч бязлітасна гуляецца з беларускай паэзіяй, чарговы раз сцвярджаючы, што класіка мусіць быць жывой, а не застылай у якасці помнікаў Купалу/Коласу і г.д. Таму верш “Хлопчык і копчык”, які стаў ужо легендарным, не выглядае як бессаромны здзек з…

Збірка поезій одного з улюблених моїх поетів – «білоруського мужчини» Андрэя Хадановіча. Вірші об’єднані в збірку тематикою подорожей, усі вони дуже дотепні, світлі, часом ностальгійні, але завжди напрочуд атмосферні. Багато своїх віршів поет ще й кладе на музику та сам виконує під гітару. У поезії Хадановіча гумор влучно переплітається зі зворушливістю, вірші переповнені «фірмовими» фішками – маленькими деталями та дрібними моментами, які так тонко помічати та підкреслювати вміє лише Хадановіч… Загалом, це дві сотні сторінок прекрасного настрою, який відразу породжує бажання самому сісти у перший-ліпший «цягнік», тобто потяг, помандрувати кудись далеко-далеко, і про все побачене писати в риму.

Кожны чацьверты барсэлёнскі голуб - папугай. Кожны трэці - партовая чайка. Кожны пяты - малюнак…

Сёньня я дабіраўся З Чыкага ў Токіё на цягніку, Бо калі самалёт ляціць 13 гадзінаў, Гэта ўжо цягнік.

Апошнім часам зусім перастала чытаць вершы, асабліва знаёміцца з сучаснай паэзіяй. Але Андрэй Хадановіч — адзін з нямногіх паэтаў, чые зборнікі я абавязкова чытаю адразу пасля іх выхаду.

У гэтай кнізе перад намі паўстае абсалютна тыповы Хадановіч, з яго уменнем заўважаць абсалютныя дробязі, дэталі, на якія мы звычайна не звяртаем увагі. З гумарам пра розныя аспекты нашага жыцця. Гэты зборнік незвычайны тым, што ён дае нам магчымасць выправіцца ў падарожжа разам з паэтам. Ад Парыжу да Менску, ад Чыкага да Токіё. Пастаяць на мосце Мірабо і пакатацца менскім тралейбусам №38. Паэзія Хадановіча як заўжды на высокім узроўні.

Найлепшыя гісторыі пра дзяцей — расказаныя бацькамі. Вельмі часта пісьменнікі пачынаюць пісаць дзіцячыя творы, хоць самі не маюць дзяцей. Па маім меркаванні гэта крыху крывадушна. Адтуль і атрымліваюцца творы, дзе дзеці размаўляюць як інтэлігенты XIX стагоддзя: "не соблаговолите ли вы, сударь". Тое, што вы сам калісьці былі дзіцем, яшчэ не значыць, што вы зможаце добра пра іх напісаць. Хоць і кажуць, што для таго, каб добра пісаць для дзяцей, трэба і самому быць дзіцем.

У Андрэя Хадановіча падрастае маленькая Аленка, якая і стала натхняльніцай (і адначасова галоўнай гераіняй) гэтай кнігі. Амаль усе вершы ўяўляюць сабой рэальныя сітуацыі, якія адбываліся ў іх сям'і. Гэта вясёлыя і знаёмыя абсалютна кожнаму з нас жыццёвыя выпадкі, калі мама не мяняе боршч на цукеркі, а бацька прымушае…

Начинает книгу короткое, но крайне для меня познавательное предисловие. Я узнал, что в слове лимерик ударение вообще-то падает на первый слог (потому что есть в Ирландии город Лимерик) и правила сложения этих стихов не менее строгие, чем для хокку-хайку. Например, в первой строке вводится главный герой с некой характеристикой (молодой, рисковый, экономный, одногорбый и т.д.) и задается место действия. Причем стишок должен быть комическим. Тут есть всё - и юмор, и соблюдение правил написания лимериков, и живой белорусский язык. Например:

Малады ваўкалак з Ваўкавыску Меў даволі прыгожую пыску, у дзіцячым садку працу вёў у гуртку й атрымаў гарадзкую прапіску.

Нашлось в сборнике место поселку, где я родился и жил целых два года:

Тры сястры-камікадзэ з Расонаў з даху скочылі без…

(Не)расстраляныя – кніга з гісторыямі жыцьця васямнаццаці пісьменьнікаў, іхнімі абранымі творамі ды ілюстрацыямі, частка з якіх друкуецца ўпершыню.

У кнізе расказваюцца гісторыі маладых і амбітных людзей, якія жылі напоўніцу: кахалі й верылі, расчароўваліся й памыліляліся. Менавіта яны фарміравалі культурнае аблічча новай краіны, але лёс усіх герояў кнігі абарваўся трагічна, як і джыцьцё значнай часткі ўсёй беларускай інтэлігенцыі таго часу.

Аўтары хацелі ўшанаваць творцаў ня толькі за тое, што із забілі, але й за тое, што яны зрабілі: прыняць іх у нашым часе, асэнсаваць тое, што яны пасьпелі стварыць, распавесьці пра іх саміх і працягнуць іх гісторыю далей.

Кніга настолькі ж цяжкая, як і колькасьць зьнішчаных літаратараў. Учынак, які не даруеш, нават, калі доўга й моцна выбачацца. Вага…