Хто смяецца апошнім
Кандрат Крапіва
Адна з лепшых сатырычных п'ес К.К. - "Хто смяецца апошнім". Паставіць чалавека на сваё месца, інакш кажучы, сарваць маску вучонага з невука і паклепніка, высмеяць падхалімства і прыстасаванасць, паказаць, якую шкоду грамадству і навуцы прыносіць кар'ерызм, дэмагогія і невуцтва - гэтаму прысвечана камедыя ""Хто смяецца апошнім". У інстытуце геалогіі стварылася ненармальнае становішча. Замест таго, каб займацца навукай, вычоныя вымушаны былі даказваць, што яны сумленныя людзі. Затое да пары да часу гаспадармі становішча адчуваюць сябе Гарлахвацкі, дырэктар паводле пасады, а на самой справе нахабны кар'ерыст і невук, і яго памагаты, паклёпнік Зелкін. Дзеянне ў п'есе распрацавана вельмі дэталева. Героі з самага пачатку ўцягваюцца ў барацьбу. Гарлахвацкаму патрэбны дакумент аб вучонай годнасці, інакш яго выкрыюць і стануць вядомы яго "чорныя справы", якія ен тварыў у Кіеве. Зелкін служыць яму з усей халуйскай адданасцю. Складанае становішча ў Тулягі: напісаць Гарлахвацкаму працу і тым самым зрабіць подласць перад сваім сумленнем, перад таварышамі, навукай, або скінуць з сябе цяжар палахлівасці, адкрыта выступіць на барацьбу з кар'ерыстам. Становішча, у якое трапляе прафесар Чарнавус, нагадвае становішча Тулягі. Чарнавуса зняважылі, ачарнілі яго працу пры дапамозе плетак і паклепу. Чарнавус ідзе на адкрытую барацьбу, настойліва імкнецца высветліць, адкуль папаўзлі хлуслівыя чуткі пра яго працу. Вера і Левановіч робяць усе неабходнае, каб навесці парадак у інстытуце, хутчэй зняць абвінавачванне з сумленных вучоных. " Канец дружбы" - пра высокую прынцыповасць у гарадскіх і асабістых справах. Дружба Карнейчыка, дырэктара мебельнага завода, і Лютынскага, наркома земляробства, замацавана крывей. Яны ваявалі з белапалякамі ў партызанскім атрадзе, ахвяравалі жыццем у імя пабудовы сацыялізму. Лютынскі выратаваў Карнейчыка ад смерці.
Героi
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п'есе з'яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі - дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумее. Гарлахвацкі - вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з'яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. 3 рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага - прыпужае, а з даверлівымі - прыкідваецца шчырым сябрам. Але "колькі вяровачцы ні віцца - заўсёды ёсць канец". У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін - малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі ўдалы, затое Зёлкін - вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з'яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус - прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з'явы ў сапраўд ным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі штонебудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера - правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае шчаслівай развязцы ў каме-дыі. Сваёй энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч - сакратар парткома. Ён - сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга - навуковы супрацоўнік. Страх з'яўляецца галоўнай перашкодай да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказаць аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваёй палахлівасці, горка прызнаецца, што праз гэту рысу характару не паважае самога сябе.
Форма: пьеса
Язык: Белорусский
Кураторы
annomik
